قبل از برنامه ریزی

قبل از برنامه ریزی

    همگی ما در تمام دوران تحصیل چه از دبیران و مشاوران و چه از دوستان  و آشنایان در مورد فواید  برنامه ریزی مطالب بسیاری شنیده ایم .در طی دوره ی پیش دانشگاهی که این مووع از نظر شما جدی تر پیگیری می شود،خواهید دید که در تمام مجلات،روزنامه ها،رادیو و تلوزیون هر از گاهی مقاله و صحبت و گفت و گویی از آن به میان می آید.کسی هم نمی توند تاثیر برنامه ریزی را در زندگی بشر انکار نماید .به راستی هم در رقابت جدی دانشگاهها،تنها کسانی موفق می شوند که مدیریت زمان و برنامه ریزی داشته باشند.اما دانش آموزی که وارد دوره ی پیش دانشگاهی می شود  قبل از برنامه ریزی باید به نکاتی توجه کند که بدون لحاظ کردن به سختی می تواند فعالیتهایش را مدیریت نماید.این بی توجهی به  در فراهم نمودن اکانات آموزشی بسیار اتفاق می افتد و زیاده روی در استفاده از این شرایط آموزشی خود به معضلی تبدیل می گردد.که امکان برنامه ریزی  صحیح و مفید را از فرد سلب می نماید.در این مقاله می خواهیم با تشریح امکانات آموزشی مورد نیاز در دوره ی پیش دانش گاهی میزان و مقدار ضروری  آن ها را طوری تعیین کنیم که دانش آموز  در کنار استفاده از این امکاانات،بتواند برنامه ریزی و مدیریت منابع مطالعاتی و آموزشی را با آرامش انجام دهد.

    در مجموع تاثیر گذارترین منابع اموزشی در دوره ی پیش دانشگاهی و جهت شرکت در کنکور سراسری دانشگاه ها به سه بخش کلاس ،کتاب و آزمون تقسیم می گردد.هر یک از این سه موضوع،تاثیر گذاری خاص خود را در نتیجه ی نهایی دارد و پاسخ گوی نیازهای ویژه است وبرای اهداف معین و مشخص باید فراهم گردد که در ادامه می آید.

    کلاس:در اصول مطالعه و برنامه ریزی اولین موضوعی که مورد بحث قرار می گیرد وقت آزاد و ساعاتی است که فرد در اختیار دارد و می تواند برای همان ساعات کار مطالعاتی تعریف کند.اما متاسفانه در موارد بسیاری شاهد هستیم که افراد تمانم روز خود را با شرکت در کلاس های مختلف پر می کنند که وقت آزاد برای مطالعه ی آزاد برای مطالعه و تمرین باقی نمی ماند.چنین حالتی به دو دلیل عمده اتفاق می افتد.

اول:انتخاب نادرست سیستم آموزشی یا مدرسه ی محل تحصیلی.

   دوم:عدم شناخت عوامل تاثیر گذار در نتیجه ی کنکور و توجه به تبلیغات و استرس و نگرانی که سبب ثبت نام در کلاس ها و آموزش گاههای مختلف می گردد.

     این رویه در مدتی کمتر از یک ماه شرایط نامطلوبی برای دانش آموز ایجاد می کند.به نحوی که او صاحب انواع  جزوات دبیران است اما فرصت کمی که در اختیار دارد سبب می شود،امکان مطالعه دقیق و مرور و دوره ی آن ها را نداشته باشد و پس از چند هفته مطالب آموخته شده را هم فراموش کند.

     برای حل این مشکل،مثل تمام مشکلات دیگر،پیشگیری بهتر از درمان است.یعنی فرد باید در ابتدای شروع سال تحصیلی،در مدارس معتبر و خوب ثبت نام نماید تا نیاز به کلاس و آموزشگاه دیگری پیدا نکند.از سوی دیگر اگر این امکان فراهم نشد در انتخاب کلاس و آموزشگاه ،با اولویت بندی مشکلات خود از حد اقل برنامه ی آموزشی فوق العاده استفاده نماید.برای نمونه دانش آموز رشته ی تجربی که در مدرسه دبیر خوب دارد ولی هم درس عربی ضعیف است و هم کلاس مدرسه برایش موثر نیست،به جای شرکت در کلاس زیست چند آموزشگاه بهتر است در عربی برای جبران مشکلات،در کلاس فوق العاده ثبت نام نماید.اما متاسفانه برخی به سبب اهمیت دروس اختصاصی تصور می کنندشرکت در چند کلاس کارساز است و رفته رفته که مشکلاتشان در درس های دیگر آشکار می گردد،کلاس های ثبت نامی را بیش تر و بیش تر می نمایند تا حدی که فرصتی برای مطالعه باقی نمی ماند.

   تذکر این نکته ضروریست که شما باید به اندازه ای د کلاس حاضر شوید که توان مطالعه حل تمرین به همان میزان در خانه را داشته باشید.یعنی اگر دانش آموزی 36 ساعت در کلاس درس مشغول یادگیری است به همان اندازه (36ساعت) باید در خانه مطالعه کند تا آن چه در کلاس ارائه شده در حافظه و ذهن او ماندگار شود.اما متاسفانه در مواردی افراد از صبح تا شب در کلاس های مختلف حاضرند و در نهایت وقت مطالعه ندارند.مسلما" برای چنین افرادی برنامه ریزی معنایی نخواهد داشت .در مواردی هم تنظیم نا مناسب وقت کلاس های فوق العاده ،وقت تلف شده رابسیار زیاد میکند.پس علاوه بر اولویت بندی در انتخاب کلاس آموزشگاه باید زمان کلاس ها را هم طوری انتخاب کنیم که کمترین زمانی را در طول روز داشته باشیم.یادمان باشد که وقت و زمان مهم ترین سرمایه ی هر انسانی است و نباید در این سال مهم آن را در راه رفت و برگشت به کلاس و آموزشگاه تلف کرد.

     کتاب:یکی دیگر از ارکان منابع آموزشی کتاب  درسی و کتابهای کمک آموزشی است.این روزها به ویژه در حیطه ی کنکور،هزاران عنوان کتاب منتشر می شود و بسیاری نیزبرای اینکه از غافله عقب نمانند سعی دارند تمام آن ها را برای خود خریداری نمایند اما آیا امکان استفاده و مطالعه را تا انتهای سال پیدا می کنند یا نه،جای شک دارد.هزینه ی قابل توجه این کار را کنار بگذاریم مضرات آن را می توان از چند جهت بررسی کرد:

 1-دغدغه ی داشتن کتاب در یک درس و مطالعه ی آن ها. 

2-ناتوانی د انتخاب منبع مطالعاتی اصلی و فاصاه گرفتن از کتاب درسی.

3-اتلاف وقت برای مطالعه ی چند کتاب آموزشی یک درس و بازماندن در مطالعه ی دروس دیگر.

     این موارد حد اقل اتفاقاتی است که به دلیل منابع مطالعاتی متعدد برای فرد رخ می دهد.از طرف دیگر هر کتاب کمک آموزشی با هدفی خاص تدوین وطراحی شده است(کتاب های انتشارات بی نام و نشان و بی هدف را از این مساله مستثنی کنید!) و دانش آموزان باید با توجه به نیاز و سطح علمی خود در هر درس ،کتاب مورد نیاز خود را انتخاب نمایند. یک دانش آموز ممکن است در یک درس در سطح آموزش مشکل داشته باشد،در درس دیگر در سطح تسلط و تست زنی و در درس دیگر در حد سنجش آموخته ها و سرعت عمل قرار داشته باشد و برای هر درس کتاب ویژه ای مورد نیاز باشد وباید پذیرفت هر کتابی نمی تواند هر سه نیاز را برآورده نماید مگر کتاب های خاص که نویسنده با درایت،تمرین و تست ها، آن ها را طراحی و بخش بندی نموده است.

    در اینجا نمی توان این تقسیم بندی را در کتاب ها صورت داد و ضروریست که دانش آموزان قبل از خرید هر نوع کتاب کمک آموزشی تحقیق جامع و کاملی داشته باشند و از مشاوران تحصیلی خود کمک بگیرند.

    توجه داشته باشید که در این مورد نیز،کتاب زیاد با برنامه ریزی دقیق و موثر منافات دارد.چرا که دانش آموز با چندین کتاب کمک  آموزشی در یک درس به دلیل استرس و نگرانی سعی می کند  تمام مطالب هر کدام از این کتاب ها را مطالعه نماید (که مبادا مطلبی متفاوت در کتاب ها باشد.) و همین امر سبب می شود و در نهایت نیز درس های عمومی و درس هایی که مورد علاقه نیستند از برنامه حذف شوند و نتیجه ی نهایی چنین برنامه ریزی و مطالعه ای به هیچ عنوان رضایت بخش نخواهد بود. اگر چه در موارد زیادی هم به دلیل همین تداخل ها و کمبود وقت اغلب،کتاب های کمک آموزشی نیمه تمام رها می شوند.

    یادمان باشد که با انتخاب حداقل کتاب های کمک آموزشی به نحو مناسب و منطقی و استفاده ی کامل از ان ها و حتی تکرار تمرینات آن ها می توانیم بهترین نتایج را کسب کنیم و نیازی به جمع آوری کلکسیونی از کتاب های مختلف نیست.

     آزمون:از دیگر ارکان تاثیر گذار در امر تحصیل و یادگیری،سنجش آموخته ها و آزمون است و در حیطه ی آمادگی برای کنکور و نیز تاثیر آن را نمی توان نادیده گرفت.اما تصور و تلقی بسیاری از داوطلبان از این امکان  آموزشی بسیار بد و مخرب است.به طوری که بسیاری تصور می کنند هر چه تعداد آزمون هایی که در آن ها شرکت می کنند بیش تر باشند امکان و احتمال قبولی آن ها در کنکور بیش تر است.در حالی که اگر خلاف این جریان اتفاق نیفتد و آزمون زیاد تاثیر مخرب نداشته باشد مسلما" بی تاثیر خواهد بود.

  در ابتدا باید بپذیریم که کنکورهای آزمایشی را با سه هدف جزو امکانات آموزشی تعریف کنیم:                              الف)داشتن یک برنامه میان مدت (دست کم ماهیانه) قابل اجرا و متناسب با کلاس های آوزشی خودمان.

ب)کسب اطلاعات دقیق و مفید و قابل تحمل درباره ی مطالب آموخته شده.

ج) آموزش نحه ی آزمون دادن و رفع مشکلات حین آزمون.

     با در نظر گرفتن این اهداف می بینید که شرکت در آزمون های متعدد نه تنها هدف (الف) ما را تامین نمی کند بلکه در آن اخلال و اختلال شدید ایجاد می کند.در بدو امر و شروع فعالیت دوره ی پیش دانشگاهی ممکن است افرادی بتوانند با برنامه دو یا چند آزمون پیش بروند اما هم  لزومی برای انجام چنین کاری نیست و هم ادامه که حجم مطالب امتحانی بیش تر می شود امکان هماهنگی با چند از بین می رود و فرد مجبور به حذف یک یا چند آزمون خواهد بود.مسلما" رنامه ریزی هفتگی نیز مستلزم داشتن یک برنامهری میان مدت مشخص و معقول و قابل اجراست که با شرکت در چند آزمون به طور همزمان متناسب نیست.از سوی دیگر شرکت در

    آزمون های مختلف به معنی از دست دادن تمام روزهای تعطیل (جمعه) است که می توان دربرنامه ریزی هفتگی از آن ها به نحو بسیار خوبی استفاده نمود.

  کسب اطلاعات دقیق و قابل تحلیل در مورد درس های مطالعه شده هم ،در صورتی از شرکت آزمون حاصل می شود که دانش آموزان مطالعات خود را با برنامه و منابع آزمون هماهنگ کرده باشد. دانش آموزی که بدون مطالعه ی کافی و اتمام دروس در جاسه ازمون شرکت می نماید ،نه نتیجه ی قابل توجهی کسب می کند و نه اطلاعات کارنامه اش قابل تحلیل و ارزیابی خواهد بود و از نتیجه ی کسب شده نیز نمی توان  در تکمیل برنامه ریزی های بعدی استفاده نمود.رفع مشکلات حین آزمون نیز در صورتی عملی است که آزمون برای فرد جدی باشد.دانش آموزی که بدون مطالعه ی کافی در جلسه حاضر شده  منابع آزمون را نخوانده است ، مساما" نه دچار کمبود وقت و استرس می گردد و نه اشتباه محاسباتی دارد.از همه مهم تر در صورتی این مشکل کشف می گردد که فرد نسبت به ارزیابی و تحلیل آزمون خود در منزل اهتمام بورزد  و پیگیر رفع آ نها باشد.شرکت در آزمون های زیاد قطعا" باعث می شود فرد علاوه بر آزمون زدگی، نسبت به تحلیل و ارزیابی آزمون ها بی علاقه شود.درنهایت توصیه می کنیم در انتخاب منابع و امکانات کمک آموزشی دوره ی پیش دانشگاهی با درایت و تحقیق دست به انتخاب بزنید تا این امکانات وسیله ای برای برنامه ریزی دقیق شما گردد،نه معضلی در راه برنامه ریزی!

نویسنده:جلال سلیمی