پدر انرژی هسته ای یک فییک دان اهل نیوزلند بود.
رادرفورد در 30 ماه اوت 1871 در حومه ی برایت واتر شهر نلسون واقع در ساحل شمالی جزیره ی جنوبی نیوزلند به دنیا آمد. چهارمین فرزند از دوازده فرزند جیمز و مارتا رادرفورد، نیوزلندی ها ی نسل اولی که در کودکی از اسکاتلند به زلاندنو آورده شده بودند.خانواده ی رادرفورد یک خانواده ی پرجمعیت دوازده بچه ای بود که اعضای آن همه در انجام کارهای روزانه خانواده مشارکت می کردند. اهل خانه، همه افرادی جدی، کلیسارو، خوش حال و با فرهنگ بودند. علاقه مندی رادرفورد به علوم از کودکی بروز کرد. او ده ساله بود که کتاب پرطرفداری به نام خواندنی های اولیه در فیزیک تالیف بالفور استوارت را به دست آورد.کتاب استوارت مشابه کتاب های خودآموز فیزیک امروزی بود که در آن ها نحوه ی نمایش اصول پایه ی فیزیک با استفاده از اشیای ساده ی موجود در خانه مانند سکه، شمع، سنگ وزنه و وسایل آشپزخانه به خواننده یاد داده می شود. رادرفورد سخت شیفته ی آن کتاب شده بود.نخستین بورس از بورس های تحصیلی متعدد زندگی خود را در سال 1887 به دست آورد که 16 ساله بود. بورس تحصیلی بعدی وی را ادر به ثبت نام در دانشکده ی کنتربوری کرد. وی رشته های تحصیلی اصلی خود را فیزیک و ریاضی انتخاب کرد که از بخت مساعد در هر دوی آن ها معلمان خوبی هم داشت. رادرفورد در پایان دوره ی آموزشی سه ساله ی خود، درجه ی کارشناسی ریاضی و فیزیک- ریاضی و (به طور کل) علوم فیزیکی را به پایان رسانید. رادرفورد در پی انتشار دو مقاله ی مهم درباره ی فعالیت تشعشعی مواد در سال 1895 جایزه ی مهمی به شکل یک بورس تحصیلی دریافت کرد.مقررات اعطای جایزه ی حق انتخاب موسسه ی آموزشی را به برنده ی جایزه می داد که رادرفورد آزمایشگاه کاوندیش دانشگاه کمبریج به مدیریت جی.جی تامسون (نظریه پرداز پیشتاز الکترومغنایس) را برگزید.در آن سال ویلهم کنراد رونتگن فیزیک دان آلمانی موفق به کشف اشعه ی ایکس شد. کشف مهم دیگری که منجر به شروع کار اصلی رادرفورد شد، کشف هانری بکرل فرانسوی در سال 1898 بود.
رادرفورد به کمبریج آمد و تامسون که استاد فیزیک تجربی بود، رادرفورد را فعالانه در آزمایشگاه به کار گرفت. رادرفورد در اوایل کار تحقیقاتی خود با انجام آزمایشی که فکر آن از خودش بود دو تابش رادیواکتیوی ناهمانند را شناسایی کرد. او پی برد بخشی از تابش با برگه ای به ضخامت یک پانصدم سانتی متر قابل ایستادن بود اما برای متوقف کردن بخش دیگر، برگه هایی بس ضخیم تری لازم بود. اولین اشعه ای را که تابشی با بار الکتریکی مثبت و یونیزه کننده ای قوی بود و به سهولت در مواد جذب می شد اشعه ی آلفا نام داد.اشعه ی دوم را که تابشی با بار الکتریکی منفی بود و تشعشع کم تری ایجاد می کرد اما قابلیت نفوذ آن در مواد زیاد بود، اشعه ی بتا نامید. تابش نوع سومی که شبیه پرتوهای ایکس بود در سال 1900 به وسیله ی پل اوریچ ویلارد (فیزیک دان فرانسوی) کشف شد. این پرتو نافذترین تابش را داشت.تابش جدید، پرتو گاما نام گرفت. رادرفورد و همکارانش کشف کردند فعالیت تشعشع طبیعی مشهود در اورانیوم به صورت یک هسته ی اتم هلیم و بر جای ماندن اتمی سبک تر از اتم اورانیوم در اورانیوم به ازای خروج ذره ی آلفا از آن است. از کشف آن ها نتیجه گیری شد که رادیوم تنها عنصر از عناصر حاصل از فعالیت تشعشعی اورانیوم است.
رادرفورد در سال 1903 به عضویت انجمن سلطنتی لندن درآمد و در سال 1904 نخستین کتاب خود را به نام فعالیت تشعشعی که هنوز از کتاب های کلاسیک آن زمینه شناخته می شود، منتشر کرد. شهرت رو به افزون رادرفورد در جوامع علمی سبب شد از طرف دانشگاه ها تصدی کرسی های زیادی به وی پیشنهاد شود. او در سال 1907 به انگلستان بازگشت تا تصدی مقام مذکور را در دانشگاه منچستر به عهده بگیرد. رادرفورد در دانشگاه منچستر رهبر گروهی شد که به سرعت دست به تدوین نظریه های تازه درباره ی ساختار اتم زدند. آن دوره پرثمرترین دوره ی زندگی دانشگاهی او بود. رادرفورد به پاس کوشش های علمی خود در دانشگاه منچستر نشان ها و جوایز زیادی را دریافت کرد که دریافت جایزه ی علمی نوبل سال 1907 در شیمی نقطه ی اوج آن بود. این نشان افتخار را البته برای کارهایی که در زمینه ی فعالیت تشعشعی عناصر کرده بود به او دادند. بزرگ ترین دستاورد رادرفورد در دانشگاه منچستر کشف ساختار هسته ی اتم بود. پیش از رادرفورد، اتم به گفته ی خود او یک موجود نازنین سخت، قرمز، یا به حسب سلیقه خاکستری بود اما اینک یک منظومه ی شمسی بسیار ریز متشکل از ذرات بی شمار بود که مظنون به نهفته داشتن اسرار ناگشوده ی متعدد دیگر در سینه هم بود.
رادرفورد در سال 1937 در اثر یک فتق محتقن (گونه ای تورم ناشی از انسداد اعضای درونی) درگذشت. او در آن هنگام 66 ساله و هنوز سرزنده و قوی بود. سهم رادرفورد در شکل گیری درک کنونی ما از وضعیت ماده از هرکس دیگری بیش تر است و او را پدر انرژی هسته ای نامیده اند.
منبع: مجله ی آزمون246
بد نبود